Gia đình có một vị trí đặc biệt quan trọng đối với mỗi cá nhân và đối với xã hội. Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình có hạnh phúc thì mới tạo nền tảng cho một xã hội bền vững. Gia đình là điểm tựa tinh thần cho từng cá nhân, trong cuộc đời này không có bất kỳ ai có thể quan tâm tới các thành viên trong gia đình hơn những người thân trong gia đình của họ. Nhưng những vấn đề đã và đang đặt ra thách thức đối với gia đình người Việt Nam được thể hiện trên một số khía cạnh, đó là: Quan hệ gia đình thiếu bền vững, tình trạng ly thân, ly hôn gia tăng, các hành vi bạo lực gia đình ngày càng nhiều; mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hai bên thiếu nhã nhặn; cách cư xử giữa người với người ngày càng tệ hơn, nhất là đối với vợ chồng.

Vợ chồng là do duyên số nhưng về cùng sống chung trong một mái nhà thì còn là trách nhiệm, là tình nghĩa mặn nồng lúc gian khổ hay sướng vui: "Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn", "Đốn cây ai nỡ dứt chồi/ Đạo chồng nghĩa vợ giận rồi lại thương", …

Vậy mà trong cuộc sống, có những người chồng, người vợ thẳng tay giáng xuống người từng đầu ấp tay gối với mình những trận đòn thừa sống thiếu chết, có khi họ dùng những hung khí nguy hiểm như: dao, búa, gậy gộc mà chẳng nghĩ đến hậu quả, hoặc trong tình trạng không còn tỉnh táo để suy nghĩ. Để rồi sau "cơn bão" gia đình ấy là muôn ngàn thiệt hại về sức khoẻ, vật chất và cả tinh thần, tiếp đến là những hệ luỵ kéo theo sau đó khó thể lường trước được.

Như gần đây nhất là trường hợp của gia đình chị Nguyễn Thị Kim Thanh, sinh năm 1995, ngụ ấp Phước Thạnh, xã Lộc Hoà, huyện Long Hồ. Vào khoảng 22 giờ 30 phút ngày 23/9/2016, Trần Tuấn Vũ, sinh năm 1993, quê xã An Khánh, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp, ở cùng với gia đình vợ, trong lúc "chén chú, chén anh" với các bạn đồng nghiệp nên quên mất thời gian, chị Thanh tức giận gọi điện thoại cho anh Vũ kêu anh Vũ đi luôn đừng về nhà. Nhưng khi tàn cuộc nhậu, anh Vũ vẫn về nhà với mục đích nhận lỗi với vợ. Về đến nhà, anh Vũ vào phòng chị Thanh để ngủ nhưng bị chị Thanh đuổi ra không cho ngủ, anh Vũ nói với chị Thanh không cho ngủ thì đưa chìa khoá xe đây để anh Vũ đi kiếm chỗ khác ngủ. Phải chi lúc đó chị Thanh biết kiềm chế để anh Vũ ngủ lại nhà thì chẳng xảy ra cớ sự, đằng này Chị Thanh lại nói chuyện cộc lốc, trả lời là không biết chìa khoá xe ở đâu hết…Lúc này anh Vũ đã có hơi men trong người, cộng thêm bị vợ xua đuổi, tức giận anh Vũ chạy xuống bếp lấy một con dao dài khoảng 40cm vào phòng ngủ chém một nhát lên người chị Thanh. Nghe tiếng chị Thanh kêu cầu cứu, cha mẹ chị Thanh chạy vào can Vũ thì cũng bị Vũ chém mỗi người một nhát dao. Thấy Vũ quá hung hăng, tuy bị thương nhưng người nhà chị Thanh vẫn đè khống chế Vũ, tước con dao khỏi tay Vũ và gọi điện thoại báo cơ quan Công an đến xử lý.

Ngôi nhà nới xảy ra vụ án.

"Giá như" lúc đó chị Thanh nhường nhịn chồng một ít, "chồng giận thì vợ bớt lời, cơm sôi nhỏ lửa mấy đời cơm khê", và lúc đó anh Vũ giải quyết tình huống theo một cách khác, để khi bình tĩnh nói chuyện thì đã không xảy ra vụ án đau lòng trên.

Những cuồng quay của xã hội hiện đại dường như đã làm ảnh hưởng phần nào các giá trị tốt đẹp trong văn hoá ứng xử ở gia đình. Cũng chính từ sự thiếu kiềm chế của những người thân trong gia đình dẫn đến thảm cảnh một người phải nhập viện điều trị dài ngày. Đó là vụ án xảy ra vào đêm 10/9/2016, Trần Văn Xuân, sinh năm 1988, ngụ ấp Phú Thạnh, xã Phú Đức, huyện Long Hồ đi nhậu về đến nhà thì phát sinh mâu thuẫn với chị Bùi Thị Gấm, sinh năm 1987, thường trú ấp Tân Quới Đông, xã Trường An, thành phố Vĩnh Long (Gấm là chị dâu của Xuân). Do có hơi men nên Xuân không làm chủ được hành vi của mình nên Xuân dùng tay đánh chị Gấm. Bị đánh đau, Gấm chạy ra sau nhà lấy một con dao nhọn trở ra đâm một nhát vào vùng hông bên trái của Xuân khiến Xuân bị trọng thương. Những người trong nhà vội can ngăn chị Gấm và chở Xuân đi cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa Trung ương Cần Thơ cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Đó cũng là một cách ứng xử kém thông minh của người chị dâu. Giá như lúc đó chị Gấm bình tĩnh, kiềm chế một chút thì sự tình đã không đến nỗi vậy.

Qua hai sự việc đau lòng ở hai gia đình ở trên làm nhớ lại vụ án từng gây xôn xao dư luận ở xã Long An, huyện Long Hồ, đó là vụ án con ruột giết cha đẻ, rồi mang xác lên tận Thành phố Hồ Chí Minh phi tang. Hung thủ là Đặng Hùng Phương, sinh năm 1987, tên thường gọi là Mèo, ngụ ấp Long Hiệp, xã Long An, huyện Long Hồ, đã giết chết ông Đặng Văn Rô, sinh năm 1949, là cha ruột của y. Phương đã nhận bản án tù chung thân về hành vi "giết người" của mình. Nhưng nguyên nhân sâu xa là do bị cáo sống trong một gia đình bất hạnh và bởi một phần lỗi là từ phía cha của Phương. Bản thân ông Rô là người cha nhưng thiếu quan tâm giáo dục con, có lối sống thiếu chuẩn mực, nhiều lần đánh đập bị cáo Phương và mẹ bị cáo.

 Nguyên nhân của những thay đổi các giá trị đạo đức truyền thống, một phần là do các gia đình đã chưa thật sự quan tâm đúng mức đến việc giáo dục các giá trị truyền thống cho con em mình. Bên cạnh đó còn là sự gia tăng của những hiện tượng như ly hôn, ngoại tình, bạo lực gia đình… Nền tảng đạo đức, chuẩn mực gia đình bị phá vỡ, dẫn đến hàng loạt những vấn đề đã nảy sinh, len lỏi vào từng gia đình và trở thành những bức xúc của xã hội.

Vì vậy, chúng ta cần phải định hướng sự phát triển của gia đình và các mối quan hệ trong gia đình, phải biết nhường nhịn, kiềm chế lẫn nhau. Cần phát huy vị trí và vai trò của gia đình đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Chủ động xây dựng những chuẩn mực đạo đức và giá trị từng gia đình phù hợp với sự phát triển của xã hội, làm cho văn hoá ứng xử trong gia đình mãi là một nét đẹp của người dân Việt Nam, góp phần giữ vững truyền thống hiếu đạo dân tộc ta và để "người với người, sống để yêu nhau".

"Gia đình là trường học của lòng khoan dung, vì nó luôn tồn tại và dạy chúng ta cách sống với những người khác".

Bài, ảnh: Hồng Nam

(Đài Truyền thanh Long Hồ)